Depok

Depok

De middagzon wierp lange schaduwen over de stoffige straten van Depok. De lucht trilde van de hitte en het geluid van brommertjes dat onophoudelijk door de nauwe straatjes zoefde. Op het plein, onder de koelte van een oude tamarindeboom, zat een oudere man op een houten bankje. Zijn gerimpelde gezicht, getekend door de zon en de tijd, keek met een melancholische blik naar de bedrijvigheid om hem heen. Zijn naam was Pak Surya, en hij was een van de weinige overgeblevenen die zich nog de verhalen van het oude Depok herinnerde, de verhalen van de Chastelijns en de familie Bacas.

Depok, in het hart van West-Java, draagt een unieke geschiedenis in haar grond. In de 17e eeuw, toen de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) stevig voet aan de grond had in Batavia, verwierf Cornelis Chastelein, een rijke VOC-ambtenaar, een uitgestrekt landgoed ten zuiden van de stad. Chastelein was een man met onconventionele ideeën. Hij was geïnspireerd door de Verlichting en had een visie van een christelijke gemeenschap van vrije boeren.

Bij zijn testament in 1714 liet Chastelein zijn landgoed na aan zijn voormalige tot slaaf gemaakte personeel, mits zij zich bekeerden tot het christendom en een aantal regels naleefden. Hij verdeelde het land in twaalf marga's (families), die elk een deel van het landgoed in eigendom kregen. Deze twaalf families, met namen als Bacas, Loen, Jonathans, en meer, vormden de kern van de Depokse christelijke gemeenschap.

Pak Surya zuchtte zachtjes. "De familie Bacas," mompelde hij, "dat was een van de oudste en meest gerespecteerde marga's." De Bacas waren bekend om hun toewijding aan het land en hun sterke gemeenschapszin. Generaties lang bewerkten zij de vruchtbare grond, bouwden kerken en scholen, en behielden zij een zekere mate van autonomie binnen het koloniale systeem.

De erfenis van Chastelein was complex. Enerzijds gaf het zijn voormalige slaven een ongekende kans op vrijheid en eigendom. Anderzijds creëerde het ook een afgescheiden gemeenschap met een sterke christelijke identiteit in een overwegend islamitische omgeving. De "Vrijburgers van Depok," zoals ze werden genoemd, ontwikkelden hun eigen dialect, een mengeling van Nederlands, Maleis en lokale talen, en koesterden hun unieke tradities.

Pak Surya herinnerde zich de verhalen van zijn grootvader over de jaarlijkse "Chasteleinse Feesten," waarbij de afstammelingen van de twaalf marga's samenkwamen om hun gemeenschappelijke geschiedenis te vieren. Er werden traditionele liederen gezongen, er werd gedanst, en de ouderen deelden de verhalen van hun voorouders.

De komst van de 20e eeuw bracht veranderingen naar Depok. De groei van Batavia (het latere Jakarta) zorgde voor een steeds grotere invloed van buitenaf. De koloniale overheid begon meer controle uit te oefenen, en de autonomie van de Depokse gemeenschap werd geleidelijk uitgehold.

De Tweede Wereldoorlog en de daaropvolgende Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog brachten nog meer ontwrichting. Depok, gelegen nabij de hoofdstad, werd een strijdtoneel. Veel van de oude families werden gedwongen hun huizen te verlaten, en de banden binnen de gemeenschap werden zwaar beproefd.

Na de onafhankelijkheid onderging Depok een snelle transformatie van een rustig landelijk gebied naar een bruisende voorstad van Jakarta. De oorspronkelijke landgoederen werden verkaveld, en nieuwe bewoners stroomden toe. De unieke identiteit van Depok, geworteld in de erfenis van Chastelein en de tradities van de twaalf marga's, dreigde verloren te gaan in de maalstroom van de moderniteit.

Pak Surya keek naar een groep jonge mensen die luid lachend voorbijliepen, hun blikken gericht op hun smartphones. Hij vroeg zich af hoeveel van hen nog wisten van de bijzondere geschiedenis van hun stad. Wisten ze van de vrijgevigheid van Chastelein, de veerkracht van de familie Bacas en de andere marga's, de eeuwenoude tradities die ooit het hart van Depok vormden?

Met een zucht stond Pak Surya op. De zon begon langzaam onder te zakken, en de koelte van de avond daalde neer over Depok. Hij liep langzaam weg van het plein, de verhalen van het verleden als een stille echo in zijn hart. De herinnering aan de Chastelijns en de familie Bacas, de pioniers van Depok, leefde voort in de harten van de ouderen, een kostbare schat die gekoesterd moest worden in het snel veranderende gezicht van hun geliefde stad.